raca, obowiązki domowe i rodzina nie pozostawiają wiele czasu na górnolotne przemyślenia. Ale założę się, że nie jestem jedyną osobą, której temat tożsamości przychodzi od czasu do czasu do głowy. Mimo tego, że mieszkam poza Polską już od 34 lat, i do tego jeszcze w odległej Australii, moje związki z krajem są nadal mocne. Bywam w Polsce często, udzielam się w życiu polonijnym, dbam o czystość języka, w pracy również kultywuję relacje z krajem, ale z drugiej strony wtopiona jestem w realia dnia codziennego mojej przyszywanej ojczyzny, czego nie da się już chyba odkręcić.

Czasami myślę sobie o tym, co by było, gdyby było, czyli gdybym z Polski nie wyjechała. Jak ułożyłoby się moje życie? Jaką byłabym osobą? Co tak naprawdę dała mi emigracja, a co bezzwrotnie odebrała? Tożsamość to rzecz skomplikowana, bo odzwierciedla to, jak siebie samych poczytujemy. Ja, czyli kto? Określenie własnej tożsamości dokonuje się w kontakcie z ludźmi i poprzez ludzi. Wyjeżdżając z Polski, obraz ten ulega zakłóceniu poprzez wpływy zewnętrzne i nasze własne doświadczenia życiowe. Zmieniamy się my oraz wszystko wokół nas. Powrotu do tego, co było po prostu już nie ma.

I stąd pojawia się najważniejsze obecnie dla wielu pytanie: czy po tylu latach dałoby się wrócić do Polski i to w taki sposób, żeby nie stało się to wtórną emigracją – procesem, który niekoniecznie dobrze wspominamy. Zachęca nas do powrotu nie tylko polski rząd, ale też różnorodne zmiany w Polsce widoczne gołym okiem i odczuwalne w sferze gospodarczej, kulturowej i społecznej. Lecz lęk przed takim powrotem jest często silniejszy niż jego pragnienie.

Podwójna tożsamość nie spędza pewnie snu z powiek większości osób, które wyjechały z Polski na stałe, ale jest to kwestia złożona, będąca źródłem przemyśleń i wielu fascynujących rozmów wśród Polonii. Pewnym jest natomiast, że do sprawy tej każdy podchodzi trochę inaczej.

O wyzwaniach związanych z tożsamością, tęsknotą i emigracją dawno już pisali mędrcy tacy jak Mickiewicz, Tuwim, Norwid czy Miłosz. Nostalgia i emocjonalne rozdarcie towarzyszy wielu z nas, zakłócając życie może i rzadko, ale z regularnością powracającego bumerangu. Zuzanna Głowacka, w „Manhatanie pod wodą” pisze: „Całe dzieciństwo obserwowałam ludzi, którzy nie pasowali, ale próbowali się dopasować. Niektórym się udało. Innym nie. Część została w nowych miejscach na zawsze; inni po wielu latach wrócili do swoich krajów. Ale i oni się zmienili, i te kraje też nie były już takie jak dawniej. Więc na nowo poczuli się obco. Może właśnie tego się boję – że jeśli będę cały czas próbować pasować wszędzie, to skończy się tak, że nie będę pasować nigdzie…”

To, kim jesteśmy w przestrzeni kulturowej, społecznej i tożsamościowej jest oczywiście na tyle sprawą indywidualną, że nie ma na to przepisu. A to, czy człowiek czuje się polskim Brytyjczykiem, czy brytyjskim Polakiem zależy od tak wieku elementów, doświadczeń i przekonań, że trudno nawet z kimkolwiek się porównywać. Są też osoby, które wybierają bycie obywatelem świata, nie opowiadając się ani po jednej, ani po drugiej stronie. Czy jest im z tym dobrze? Kto wie, lecz biorąc pod uwagę bliskość Polski do świata – i tą dosłowną, i tą wirtualną – może jest to właśnie najlepsze wyjście z sytuacji. Już Demokryt mówił, przecież że „Człowiekowi mądremu cała ziemia jest dostępną, gdyż ojczyzną szlachetnej duszy jest cały świat.”

Zapraszamy na panel dyskusyjny o podwójnej tożsamości, który odbędzie się 15 października 2019 o 17.30 w Ognisku Polskim.
Rejestracja: https://polaron.com.au/events/polish-heritage-dual-identity-and-citizenship-panel-discussion/