PRO: Czym właściwie jest Workplace Pension?
Tomasz Wiadrowski: – Państwowa emerytura w Wielkiej Brytanii jest dosyć niskim świadczeniem, szczególnie jeśli porównamy ją do systemów emerytalnych innych krajów zachodnich. Wiele osób nie myśli o swojej przyszłości i konieczności odkładania na emeryturę, stąd pojawił się pomysł by w jakiś sposób „przymusić” osoby do dodatkowego zabezpieczenia finansowego po osiągnięciu wieku emerytalnego.

Pracodawca może skorzystać z opcji postponement. Opcja ta pozwala pracodawcy nie zapisywać pracownika przez pierwsze 3 miesiące pracy niezależnie od jego zarobków. Ktoś kto często zmienia pracę może przez to stracić uczestnictwo w programach przez wiele miesięcy.

W Wielkiej Brytanii wprowadzono od niedawna system oszczędzania na emeryturę, który jest połączeniem prywatnych systemów emerytalnych z państwowym nadzorem i regulacjami pod ogólną nazwą „Workplace Pension”. Co ciekawe w Polsce obecnie wprowadzany jest niemal identyczny program pod nazwą „Pracownicze Programy Kapitałowe”. Do programu Workplace Pension wiele osób możne zapisać się dobrowolnie przy czym obecnie obowiązek automatycznego zapisania dotyczy osób zatrudnionych na kontrakt o pracę, spełniających odpowiednie warunki. Pracodawcy mają obecnie obowiązek zapisać do programu emerytalnego każdego kwalifikującego się pracownika (osoby powyżej 22 roku życia, zarabiające ponad 10 tys. rocznie) i odprowadzać za niego składki w minimalnej określonej wysokości. Od kwietnia 2019 pracodawca będzie zobowiązany odciągnąć 5% wypłaty powyżej £503 miesięcznie pracownikowi zapisanemu do programu, dołożyć do tego 3% i odprowadzić zgromadzone fundusze na program emerytalny. Dochodzi do tego „zwrot podatku” przez rząd, ale zależy od rodzaju programu emerytalnego, do którego zapisany jest pracownik.

reklama

PRO: Czy można wybrać sobie program emerytalny?
TW: – Nie. To decyzja pracodawcy. Co prawda, możemy po zakończeniu pracy przenieść zgromadzony kapitał do innego funduszu, ale może to się wiązać z opłatami za przeniesienie. Jednak ważnym jest, by zorientować się do jakiego funduszu zostało się zapisanym. To w jaki sposób odzyskiwana jest ulga podatkowa zależy od rodzaju funduszu. Te, które stosują metodę „relief at source” są korzystne dla osób o niskich zarobkach, gdyż takie osoby otrzymują ulgę podatkową, a w praktyce „dopłatę” od rządu w wysokości 2% zarobków. Natomiast te, które stosują metodę „net pay” są dużo korzystniejsze dla osób o wysokich zarobkach, gdyż podatek, ale i National Insurance, jest naliczany na pozostałej wypłacie po odjęciu składek. Przy czym te fundusze nie są korzystne dla osób, które nie płacą podatku, bądź płacą go mało, gdyż nie uzyskują ulgi na zarobkach poniżej kwoty wolnej od podatku. Może zdarzyć się, że pracodawca decydując o wyborze funduszu, będzie kierował się swoją korzyścią i kadry kierowniczej, a niekoniecznie korzyścią swoich pracowników.

PRO: Jak wygląda pobieranie emerytury w praktyce?
TW: – Emerytura państwowa na dzień dzisiejszy wynosi £164.35 tygodniowo dla osoby, która ma zaliczone 35 lat pracy. W przypadku, gdy tych lat pracy jest mniej, emerytura jest proporcjonalnie niższa. Należy przepracować minimum 10 lat aby otrzymać jakąkolwiek emeryturę państwową od Wielkiej Brytanii. Emerytura państwowa w niektórych przypadkach może być wyższa, np. gdy dana osoba zdecyduje się odroczyć jej pobieranie, emerytura będzie odpowiednio wyższa w zależności na ile odroczone było jej pobieranie.

Poza systemem państwowym istnieją prywatne fundusze emerytalne. Tutaj najpopularniejsze jest rozwiązanie ‚„annuity”. W prostych słowach polega to na tym, że odkładane przez nas pieniądze są inwestowane przez fundusze emerytalne. Uzbierany kapitał wraz ze zwrotem z inwestycji ma oczywiście określoną wartość. Kapitał, który uzbieraliśmy do momentu pobierania emerytury jest „przekazywany” firmie, która w zamian za te pieniądze zobowiązuje się płacić nam określoną kwotę aż do śmierci (annuity). Firmy oczywiście kierują się przewidywaną długością życia, zwrotem z inwestycji, a także innymi czynnikami. Od 55 roku życia można też wypłacić 25% wartości uzbieranego kapitału bez podatku dochodowego, co oczywiście pomniejszy pozostały kapitał.

Workplace Pension funkcjonuje na podobnych zasadach, przy czym wysokość składek, jakie odprowadza pracownik jest ustalona odgórnie.

reklama

PRO: Na jaką dodatkową emeryturę mogę liczyć, jeśli pracowałem w Wielkiej Brytanii na kontrakcie przez 3 lata i mój pracodawca pobierał mi składki?
TW: – To oczywiście zależy od wysokości wypłaty oraz tego, czy fundusz emerytalny będzie dobrze inwestował zebrany kapitał. Ale będąc szczerym, jeśli wybierze się opcję annuity, to mogą to nie być wielkie kwoty. Jeżeli ktoś odkładał na fundusz po £50 miesięcznie, to w ciągu roku odłożyłby £600, a w ciągu trzech lat £1800. Nawet zakładając wysoką stopę zwrotu z inwestycji, trzeba pamiętać o inflacji, tzn. ceny za różne produkty w przyszłości raczej będą wyższe niż teraz i dzisiejsze £1800 może oznaczać dużo mniej w sile nabywczej. Zastanówmy się tez ile mogłaby obiecać wypłacać nam do śmierci miesięcznie firma, której „oddajemy” tak niewielką kwotę. W sieci możemy bez problemu odszukać analizy, które jasno pokazują, że by otrzymywać £1000 emerytury z prywatnego funduszu, należałoby zacząć oszczędzać przynajmniej £246 miesięcznie od wieku 25 lat aż do osiągnięcia wieku emerytalnego, który wynosi obecnie dla osób w tym wieku 67 lat. Jeśli zaczniemy później, w wieku 35 lat, to ta kwota powinna wynosić £404. Oczywiście poprzez Workplace Pension nie płacimy całej kwoty z „własnej kieszeni”, część dokłada pracodawca, uzyskujemy też zwolnienie podatkowe, ale tak czy inaczej, jeśli komuś wydaje się, że po paru latach pracy w Wielkiej Brytanii i powrocie do Polski będzie mógł oczekiwać jakiejś ogromnej emerytury stąd, to może być mocno zawiedziony.

PRO: Czy jest obowiązek uczestniczenia w programach emerytalnych?
TW: – Nie, takiego obowiązku nie ma. To pracodawca ma obowiązek zapisać kwalifikujących się pracowników, natomiast pracownik zawsze może się wypisać. Jeśli jednak pracownik zwleka z wypisaniem, to nie może odzyskać wpłaconych za niego składek z wcześniejszych miesięcy. Trzeba też pamiętać o tym, że pracodawca może skorzystać z opcji postponement. Opcja ta pozwala pracodawcy nie zapisywać pracownika przez pierwsze 3 miesiące pracy niezależnie od jego zarobków. Ktoś kto często zmienia pracę może przez to stracić uczestnictwo w programach przez wiele miesięcy.

PRO: Czy mi się to opłaca?
TW: – Jest to bardzo ogólnie postawione pytanie i zależy nie tylko od sytuacji danej osoby, ale też od tego, czy sytuacja na rynkach finansowych zapewni zwroty z kapitału, czy wręcz przeciwnie, po uwzględnieniu inflacji, straty.

PRO: Jakie są plusy dołączenia do programów emerytalnych?
TW: – Przede wszystkim świadomość, że jednak jakieś pieniądze odkładane są na naszą przyszłość. Jeśli weźmiemy pod uwagę, że pracodawca dokłada się do naszych składek, oraz jeśli możemy skorzystać z ulgi podatkowej, to tak naprawdę nasze składki są podwojone, a więc nasz kapitał będzie dwa razy wyższy, niż gdybyśmy oszczędzali sami bez ulg. W przypadku osób, których zarobki są powyżej drugiego progu podatkowego, w zależności od funduszu te korzyści mogą być jeszcze wyższe, co przekłada się na duże oszczędności kosztem niewielkiego zmniejszenia dochodu. Jednak oszczędzając całkowicie prywatnie również możemy korzystać z ulg podatkowych.

Inną ważną sprawą jest to, że zgromadzone fundusze mogą być wypłacone bliskiej nam osobie po naszej śmierci, mogą być tez dziedziczone, więc nie przepadają.

PRO: Czy są jakieś minusy, bądź czy powinniśmy na coś zwrócić uwagę?
TW: – Wprowadzony system na pierwszy rzut oka wydaje się sensownym rozwiązaniem. Trzeba jednak pamiętać, że został stworzony z myślą o Brytyjczykach, czyli o osobach, które myślą o emeryturze w Wielkiej Brytanii. Jako, że wielu klientów naszej firmy (SAFI Advisory Services Limited) to Polacy oraz obywatele innych państw, którzy niekoniecznie chcą pozostać na emeryturze w Wielkiej Brytanii, zaczęliśmy dopytywać się o pewne dla nas kluczowe kwestie. Przykładowo, wiele funduszy oficjalnie deklaruje, że aby otrzymywać od nich wypłaty, należy mieć aktywne brytyjskie konto bankowe. Biorąc pod uwagę to, że banki od niedawna są zobowiązane sprawdzać statusu swoich klientów i nie mogą prowadzić prywatnych kont bankowych nie-rezydentom, a także mając na uwadze Brexit, zapytaliśmy większość najpopularniejszych funduszy, a także Pension Regulator (instytucję rządową nadzorującą system) o to w jaki sposób wypłacane będą środki osobom, które wyjadą z Wielkiej Brytanii i nie będą miały kont w tutejszych bankach, ani nie będą miały możliwości łatwego przyjazdu i otworzenia konta. Niestety od większości funduszy nie uzyskaliśmy sensownych odpowiedzi. Jeden z funduszy zadeklarował, że będzie wypłacać pieniądze za granicę. Zapytany o to, kto będzie ponosił koszty transferów, fundusz czy odbiorca, szczególnie w sytuacji, gdy czyjaś emerytura będzie niewielka, np. tylko po paru latach pracy, reprezentanci funduszu „nabrali wody w usta”. Tak samo nie uzyskaliśmy stanowczej odpowiedzi od Pension Regulator co będzie działo się z pieniędzmi takich osób. Obecnie istnieje możliwość przeniesienia zgromadzonego kapitału na kwalifikujące się fundusze za granicą, ale jeśli dana osoba z różnych powodów nie chce bądź nie może otworzyć takiego funduszu, po powrocie może mieć utrudniony dostęp do swoich pieniędzy.

Odpowiednie rozwiązania są wypracowane w przypadku emerytury państwowej. Jest ona obecnie wypłacana na zagraniczne konta, jeśli jest niewielka otrzymuje się ja raz w roku, zamiast co 4 tygodnie. Mamy nadzieję, że do czasu gdy osoby będą przechodzić na emeryturę znajdą się odpowiednie rozwiązania.

Pozostają też kwestie Brexitu, opodatkowania dochodów z emerytury, zarówno w Wielkiej Brytanii jak i w kraju w którym chcemy emeryturę spędzić. Na dzień dzisiejszy emerytura państwowa jest co roku podnoszona, przy czym tylko jeśli mieszka się w krajach, które mają odpowiednią umowę z Wielka Brytanią, bądź w krajach Unii. Osoby, które mieszkają w innych krajach, otrzymują co roku taką samą emeryturę, więc jej siła nabywcza z roku na rok spada. Raczej powinno to wyglądać podobnie po Brexicie, ale pewności na dzień dzisiejszy nie ma.

Trzeba tez pamiętać o tym, że nasze fundusze będą zamrożone, a w przypadku kogoś, kto przyjechał na parę lat by jak najszybciej zarobić np. na budowę domu, oszczędzanie w takich programach zamrozi kapitał, który mógłby być dostępny na inne rozwiązania.

Niedopełnienie obowiązków może wiązać się z poważnymi konsekwencjami finansowymi w postaci kar, nie tylko dla firmy, ale też dla jej właścicieli.

PRO: Jakie są moje obowiązki jeśli prowadzę działalność gospodarcza?
TW: – Jeśli prowadzi się firmę i zatrudnia pracowników, bądź zamierza się zatrudnić pracowników, należy pamiętać o obowiązku sprawdzenia, czy należy zapisać do funduszu emerytalnego swoich pracowników, a także dopełnić obowiązku składania deklaracji do instytucji Pension Regulator. Ważne jest tez wybranie odpowiedniego funduszu, porównanie opłat za prowadzenie funduszu, analiza budżetu swojej firmy i dodatkowych związanych z tym wydatków. Sugeruję poruszenie tej kwestii ze swoim księgowym zanim zatrudni się pierwsza osobę. Niedopełnienie obowiązków może wiązać się z poważnymi konsekwencjami finansowymi w postaci kar, nie tylko dla firmy, ale też dla jej właścicieli.

reklama

PRO: Podsumowując, co mógłby Pan doradzić naszym czytelnikom?
TW: – Sytuacja każdej osoby jest inna. Na pewno warto zorientować się do jakiego funduszu jesteśmy zapisani (i czy w ogóle jesteśmy, zdarzają się nieuczciwi pracodawcy, którzy nie dopełniają tego obowiązku).

Jeśli mamy plany wyjazdu z Wielkiej Brytanii warto zadać pytania swoim pracodawcom, bądź bezpośrednio w funduszu emerytalnym, w jaki sposób będzie się miało dostęp do pieniędzy po wyjeździe. Bardzo ważne jest, by zbierać dokumentację. To są nasze pieniądze! Więc warto wiedzieć gdzie i w jakich kwotach się znajdują, szczególnie jeśli w przyszłości przyjdzie o nie zabiegać zza granicy. Dlatego koniecznie trzeba informować pracodawcę o zmianie adresu. Pracodawca informuje fundusz, a fundusz wysyła istotną dokumentację na adres, który zna od pracodawcy. Po wyjeździe z Wielkiej Brytanii warto poinformować fundusz o adresie korespondencyjnym za granicą. Może okazać się, że mieliśmy wiele prac i w każdej byliśmy zapisani w innym funduszu emerytalnym, więc warto jest mieć te informacje w jednym miejscu.

Jeśli nie planujemy długiego pobytu w Wielkiej Brytanii, ani tym bardziej emerytury tutaj, można rozważyć alternatywne rozwiązania i zastanowić się, czy korzystać z programu Workplace Pension, czy nie.

Dlatego szczególnie dla osób, które nie planują pozostać na stałe w Wielkiej Brytanii, bądź często zmieniają kraje w jakich mieszkają i pracują, tak ważne jest przygotowanie dla siebie indywidualnej strategii emerytalnej. Pomocnym może być rozważenie rozmowy z profesjonalnym doradcą emerytalnym, przy czym dla większości z nas pierwszym krokiem powinno być przynajmniej dowiedzenie się w jakim funduszu znajdują się nasze oszczędności i jak będziemy mogli uzyskać do nich dostęp w przyszłości, szczególnie zza granicy. Warto zainteresować się gdzie i na jakich warunkach przechowywane są nasze pieniądze.

SAFI Advisory Services Limited nie prowadzi usług pośrednictwa finansowego w zakresie funduszy emerytalnych. Artykuł zawiera ogólne informacje na temat programów emerytalnych I nie powinien być traktowany jako doradztwo finansowe. SAFI Advisory Services Limited nie bierze odpowiedzialności za indywidualne decyzje podjęte po zapoznaniu się z artykułem. SAFI Advisory Services Limited rekomenduje skorzystanie z usług niezależnego doradcy finansowego przed podjęciem decyzji o wyborze formy inwestowania.